Ιωνάς: Ένας ανυπάκουος προφήτης
Μέσα από την αφήγηση των περιπετειών του Ιωνά αναγκάζεται ο αναγνώστης του έργου να βιώσει ο ίδιος τα διλήμματα του προφήτη και να προβληματιστεί, ώστε να αποδεχτεί τελικά το ιδιαίτερα επαναστατικό για την εποχή του μήνυμα που προβάλλει το βιβλίο, καθώς, σε αντίθεση προς τις κρατούσες αντιλήψεις, και μάλιστα της μεταιχμαλωσιακής ιουδαϊκής κοινότητας η οποία προσπαθεί να κλειστεί στον εαυτό της, διακηρύσσει το ενδιαφέρον και την αγάπη του Θεού για όλα τα πλάσματά του και την αλήθεια ότι ο λαός του Ισραήλ, όπως και ο Ιωνάς, κλήθηκε ακριβώς για να απευθύνει το μήνυμα αυτό προς όλους. Το σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του κόσμου δεν ακυρώνεται από τις αδυναμίες ή τις λανθασμένες επιλογές των ανθρώπων που επιλέγονται ως όργανά του. Έτσι ο Ιωνάς καθίσταται τελικά όργανο της αποκάλυψης της δύναμης του Θεού στα έθνη είτε υπακούοντας στο θέλημά του (Νινευίτες) είτε μη υπακούοντας (ναύτες). Κύριος της Ιστορίας παραμένει πάντοτε ο Θεός, ο οποίος παρεμβαίνει δυναμικά υπέρ του ανθρώπου. Πρόκειται για ένα διαχρονικό μήνυμα που υπερβαίνει τα στενά ιστορικά όρια της εποχής του. Η περιπέτεια του Ιωνά στην κοιλιά του κήτους διακηρύσσει με τον πιο παραστατικό τρόπο την αλήθεια ότι ο Θεός έχει τη δύναμη να ανασύρει τον άνθρωπο από τα βάθη της αμφιβολίας και τα έσχατα όρια της απελπισίας και να τον μετατρέπει σε ζωντανή μαρτυρία της παγκόσμιας αγάπης του. Έτσι, δεν είναι τυχαίο το ότι η πρωτοχριστιανική κοινότητα είδε στην περιπέτεια του Ιωνά την προτύπωση της ταφής και της ανάστασης του Ιησού (πρβλ Ματ ιβ΄ 40), ο οποίος με το παράδειγμα και τη διδασκαλία του προσέδωσε στο μήνυμα του βιβλίου την πιο αναπτυγμένη του μορφή.
Μέσα από την αφήγηση των περιπετειών του Ιωνά αναγκάζεται ο αναγνώστης του έργου να βιώσει ο ίδιος τα διλήμματα του προφήτη και να προβληματιστεί, ώστε να αποδεχτεί τελικά το ιδιαίτερα επαναστατικό για την εποχή του μήνυμα που προβάλλει το βιβλίο, καθώς, σε αντίθεση προς τις κρατούσες αντιλήψεις, και μάλιστα της μεταιχμαλωσιακής ιουδαϊκής κοινότητας η οποία προσπαθεί να κλειστεί στον εαυτό της, διακηρύσσει το ενδιαφέρον και την αγάπη του Θεού για όλα τα πλάσματά του και την αλήθεια ότι ο λαός του Ισραήλ, όπως και ο Ιωνάς, κλήθηκε ακριβώς για να απευθύνει το μήνυμα αυτό προς όλους. Το σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του κόσμου δεν ακυρώνεται από τις αδυναμίες ή τις λανθασμένες επιλογές των ανθρώπων που επιλέγονται ως όργανά του. Έτσι ο Ιωνάς καθίσταται τελικά όργανο της αποκάλυψης της δύναμης του Θεού στα έθνη είτε υπακούοντας στο θέλημά του (Νινευίτες) είτε μη υπακούοντας (ναύτες). Κύριος της Ιστορίας παραμένει πάντοτε ο Θεός, ο οποίος παρεμβαίνει δυναμικά υπέρ του ανθρώπου. Πρόκειται για ένα διαχρονικό μήνυμα που υπερβαίνει τα στενά ιστορικά όρια της εποχής του. Η περιπέτεια του Ιωνά στην κοιλιά του κήτους διακηρύσσει με τον πιο παραστατικό τρόπο την αλήθεια ότι ο Θεός έχει τη δύναμη να ανασύρει τον άνθρωπο από τα βάθη της αμφιβολίας και τα έσχατα όρια της απελπισίας και να τον μετατρέπει σε ζωντανή μαρτυρία της παγκόσμιας αγάπης του. Έτσι, δεν είναι τυχαίο το ότι η πρωτοχριστιανική κοινότητα είδε στην περιπέτεια του Ιωνά την προτύπωση της ταφής και της ανάστασης του Ιησού (πρβλ Ματ ιβ΄ 40), ο οποίος με το παράδειγμα και τη διδασκαλία του προσέδωσε στο μήνυμα του βιβλίου την πιο αναπτυγμένη του μορφή.
