ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ & ΣΤΗ ΒΙΒΛΙΚΗ ΕΒΡΑΪΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Εγχειρίδιο: Μιλτιάδη Κωνσταντίνου, ...τοῦ συνιέναι τὰς γραφάς, 13 + 1 Βήματα Εισαγωγής στην Παλαιά Διαθήκη, Εκδόσεις Μπαρμπουνάκη / Θεσσαλονίκη 2014
Ερωτήσεις Επανάληψης

Ιωνάς: Ένας ανυπάκουος προφήτης

Ιωνάς: Ένας ανυπάκουος προφήτης

Μέσα από την αφήγηση των περιπετειών του Ιωνά αναγκάζεται ο αναγνώστης του έργου να βιώσει ο ίδιος τα διλήμματα του προφήτη και να προβληματιστεί, ώστε να αποδεχτεί τελικά το ιδιαίτερα επαναστατικό για την εποχή του μήνυμα που προβάλλει το βιβλίο, καθώς, σε αντίθεση προς τις κρατούσες αντιλήψεις, και μάλιστα της μεταιχμαλωσιακής ιουδαϊκής κοινότητας η οποία προσπαθεί να κλειστεί στον εαυτό της, διακηρύσσει το ενδιαφέρον και την αγάπη του Θεού για όλα τα πλάσματά του και την αλήθεια ότι ο λαός του Ισραήλ, όπως και ο Ιωνάς, κλήθηκε ακριβώς για να απευθύνει το μήνυμα αυτό προς όλους. Το σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του κόσμου δεν ακυρώνεται από τις αδυναμίες ή τις λανθασμένες επιλογές των ανθρώπων που επιλέγονται ως όργανά του. Έτσι ο Ιωνάς καθίσταται τελικά όργανο της αποκάλυψης της δύναμης του Θεού στα έθνη είτε υπακούοντας στο θέλημά του (Νινευίτες) είτε μη υπακούοντας (ναύτες). Κύριος της Ιστορίας παραμένει πάντοτε ο Θεός, ο οποίος παρεμβαίνει δυναμικά υπέρ του ανθρώπου. Πρόκειται για ένα διαχρονικό μήνυμα που υπερβαίνει τα στενά ιστορικά όρια της  εποχής του. Η περιπέτεια του Ιωνά στην κοιλιά του κήτους διακηρύσσει με τον πιο παραστατικό τρόπο την αλήθεια ότι ο Θεός έχει τη δύναμη να ανασύρει τον άνθρωπο από τα βάθη της αμφιβολίας και τα έσχατα όρια της απελπισίας και να τον μετατρέπει σε ζωντανή μαρτυρία της παγκόσμιας αγάπης του. Έτσι, δεν είναι τυχαίο το ότι η πρωτοχριστιανική κοινότητα είδε στην περιπέτεια του Ιωνά την προτύπωση της ταφής και της ανάστασης του Ιησού (πρβλ Ματ ιβ΄ 40), ο οποίος με το παράδειγμα και τη διδασκαλία του προσέδωσε στο μήνυμα του βιβλίου την πιο αναπτυγμένη του μορφή.

Προς αναζήτηση νοήματος για τη ζωή

Α΄Κο α΄ 18-24

Ο Χριστός πάνω στον σταυρό δεν έχει απολύτως τίποτε, είναι γυμνός, έχει χάσει τα πάντα· ακόμη και τα ρούχα του τα μοίρασαν οι σταυρωτές του. Και όμως, αυτήν ακριβώς τη στιγμή θα κερδίσει τη σωτηρία ολόκληρου του κόσμου. Σ’ αυτόν το δρόμο της αγάπης και της θυσίας καλεί όλους τους ανθρώπους ο σταυρός. Τους καλεί να αρνηθούν ό,τι αγαπούν περισσότερο, τον ίδιο τους τον εαυτό· να εγκαταλείψουν τις νόμιμες και δίκαιες απαιτήσεις τους, τις φυσιολογικές και δικαιολογημένες επιθυμίες που έχει το εγώ τους μέσα στη ζωή· τους καλεί να αρνηθούν την ασφάλεια μιας καλοβολεμένης και καθωσπρέπει ζωής. Ταυτόχρονα όμως τους βεβαιώνει πως μόνον όσα θυσιάσουν θα κερδίσουν πραγματικά. Δύσκολος, βέβαια, ο δρόμος αυτός· αλλά είναι ο μόνος από τον οποίο έχει ανάγκη σήμερα ο κόσμος, καθώς είναι ο μόνος που παρέχει μια ρεαλιστική πρόταση νοηματοδότησης της ζωής.

Η συνεργασία των ανθρώπων με τον Θεό ως προϋπόθεση της σωτηρίας

Φιλ β΄ 5-11

Το Φιλ β´ 5-7, μια από τις αρχαιότερες οµολογίες πίστεως της Εκκλησίας, περιγράφει µια επαναστατική για τις σχέσεις του Θεού µε τον άνθρωπο αλήθεια. Μόνον αυτό που κατέχει κανείς πραγµατικά µπορεί να το µοιραστεί µε τους άλλους· αντίθετα, εκείνο που δεν του ανήκει και το αποκτά δι’ αρπαγής το κρατάει για τον εαυτό του, στερούµενος έτσι της χαράς του µοιράσµατος και της σχέσης µε τον άλλον. Ο Χριστός ως πραγµατικός Θεός θέλει και προσφέρει στους ανθρώπους τη δυνατότητα µετοχής στη θεότητά του, για να το κάνει όµως αυτό χρειάζεται να σαρκωθεί. Και η Μαρία προσφέρει στον Θεό αυτό ακριβώς που δεν έχει, τη σάρκα, για να το κάνει όµως αυτό χρειάζεται να υποτάξει το δικό της θέληµα στο θέληµα του Θεού. Έτσι, η Μαρία κατόρθωσε να µιµηθεί τον Χριστό, όπως παραγγέλλει ο απόστολος Παύλος, πριν ακόµη γεννηθεί ο Χριστός. Και αφού ήταν ένας κοινός άνθρωπος σαν όλους τους άλλους, έγινε το σύµβολο της ανθρώπινης συµµετοχής στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του κόσµου. Το πανηγύρι του Γενεθλίου της Θεοτόκου καλεί όλους τους πιστούς σε µια δέσµευση απέναντι στον Θεό ότι στο διάστηµα που µεσολαβεί από τη γιορτή της γέννησης της Θεοτόκου ως τη γιορτή της γέννησης του Θεανθρώπου θα προσπαθούν καθηµερινά να µιµηθούν τη στάση της Μαρίας, ώστε να είναι έτοιµοι, όταν θα γιορτάσουν τη γέννηση του Χριστού, να τον ακολουθήσουν πραγµατικά και να πραγµατώσουν το θέληµά του.

Η μαρτυρία της Παλαιάς Διαθήκης για τον Χριστό (Λου δ΄ 16-22)

Αρχή της Ινδίκτου

Στον βαθμό που είναι ιστορικά βεβαιωμένο ότι για κάποιο χρονικό διάστημα υπήρξε χριστιανική Εκκλησία χωρίς Καινή Διαθήκη, ουδέποτε όμως υπήρξε Εκκλησία χωρίς Παλαιά Διαθήκη, η  σχέση των δύο Διαθηκών μεταξύ τους είναι άρρηκτη. Άλλωστε, η Καινή Διαθήκη είναι “καινή”, επειδή υπάρχει η Παλαιά Διαθήκη∙ διαφορετικά δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί “καινή”, αλλά αν δεν είναι καινή, τότε δεν είναι ούτε “διαθήκη”, επομένως και ο Ιησούς δεν είναι “Χριστός”, άρα και η σωτηρία που επαγγέλλεται καθίσταται άνευ περιεχομένου. Η μελέτη, κατά συνέπεια, της Παλαιάς Διαθήκης δεν συνιστά ένα απλώς συμβατικό, μεταξύ άλλων θρησκευτικών υποχρεώσεων, καθήκον του σύγχρονου χριστιανού, αλλά εκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση για μια ουσιαστική συνάντησή του με τον Χριστό.

Ο κίνδυνος του αποπροσανατολισμού

Ματ ιδ΄ 22-34

Το αίτημα του Πέτρου να περπατήσει πάνω στο νερό βασίζεται στην πεποίθησή του ότι ο Χριστός μπορεί να κάνει το αδύνατο δυνατό. Επομένως, αυτό που  συνέβη στον Πέτρο δεν οφείλεται σε έλλειψη πίστης γενικά, αλλά ήταν μια στιγμιαία απόσπαση της προσοχής, μια στιγμή αποπροσανατολισμού· απέσπασε την προσοχή του από τον πραγματικό του στόχο, να φτάσει στον Χριστό, και την έστρεψε στην ένταση του ανέμου. Κατά ανάλογο τρόπο οι περιστάσεις της ζωής παρασέρνουν συχνά τον χριστιανό και χάνει τον προσανατολισμό του. Όμως μια στιγμή αποπροσανατολισμού της σκέψης από τον πραγματικό στόχο είναι αρκετή για να οδηγήσει στον καταποντισμό. Σε τέτοιες στιγμές μια κραυγή σαν εκείνη του Πέτρου «Κύριε, σώσε με» μπορεί να αποβεί σωτήρια για τον άνθρωπο. Ο Χριστός έρχεται πάντοτε αρωγός, όπως ακριβώς και στην περίπτωση του Πέτρου, απλώνοντας το χέρι του, για να σώσει όποιον τον επικαλείται. Αρκεί να βρει κανείς σ’ εκείνες ακριβώς τις στιγμές τη δύναμη να εμπιστευτεί στην παρουσία του Θεού στη ζωή του.